Sở Y tế Hà Nội vừa có công văn thu hồi 2 loại thuốc Đông y là Ngưu tất và Phòng phong vì không đảm bảo chất lượng. Thực tế thị trường thuốc Đông y chất lượng kém, giả mạo, không rõ nguồn gốc… đang “nở rộ” lừa người tiêu dùng.
Cụ thể, Sở Y tế Hà Nội đã có Công văn số 3801/SYT-NVD; Công văn số 3802/SYT-NVD về việc thu hồi vị thuốc cổ truyền Phòng phong; vị thuốc cổ truyền Ngưu tất không đạt tiêu chuẩn chất lượng.
Theo đó, vị thuốc cổ truyền Phòng phong, số lô: 011021, NSX: 081021, HD: 080423, do Công ty cổ phần Dược phẩm Thành Phát cung ứng. Mẫu thuốc lấy tại tỉnh Bắc Ninh, không đạt tiêu chuẩn chất lượng về chỉ tiêu Độ ẩm (vi phạm mức độ 3).
Tương tự vị thuốc cổ truyền Ngưu tất, số lô: TL-N2210111221, NSX: 29/12/2021, HD: 29/12/2023do Công ty cổ phần Đông Y Dược Thăng Long cung ứng cũng bị thu hồi. Mẫu thuốc lấy tại tỉnh Bắc Ninh, không đạt tiêu chuẩn chất lượng về chỉ tiêu độ ẩm (vi phạm mức độ 3)…
Ma trận thuốc Đông y bán online
Thực tế khi vào các trạng mạng xã hội, đặc biệt là các quảng cáo trên Zalo, Google, Facebook, YouTube… đâu đâu cũng thấy được rất nhiều phương kế “xảo thuật” để bán “thần dược” Đông y với giá cắt cổ. Người ta không chỉ “lợi dụng”, “làm giả” các bác sĩ, nghệ sĩ… có tên tuổi để bán hàng mà còn lợi dụng người dân làm bệnh nhân để quay phim, chụp ảnh quảng cáo… đưa lên Youtube từ tivi, máy tính đến cả Smartphone của người dùng Việt.
Việc lợi dụng Đông y gia truyền quảng cáo về “thần y”, lương y chữa bách bệnh… vẫn đang làm mưa làm gió, náo loạn mạng xã hội dù trước đó Văn phòng Chính phủ đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc về việc kiểm tra, xử lý tình trạng loạn “thần y”, “lương y” tự xưng trên mạng. Những người này quảng cáo thuốc không rõ nguồn gốc, không rõ chất lượng, hoạt động khám chữa bệnh không phép…
Trong năm 2021, Công an tỉnh Hà Nam cũng đã bắt giữ 2 phụ nữ bán online thuốc Đông y gia truyền giả, thu 200 triệu đồng mỗi ngày. Tại hiện trường các cơ quan chức năng đã thu giữ hàng nghìn lọ thuốc Đông y trị viêm xoang, phụ khoa, trĩ, xương khớp, tiểu đường… cùng hàng trăm kg bột nguyên liệu không rõ nguồn gốc…
Bộ Y tế cũng có công văn thu hồi văn bản về 12 thuốc y học cổ truyền hỗ trợ điều trị Covid-19 gồm: Ngọc bình phong gia Xuyên tâm liên; Viên nang Kovi; Bạch địa căn; Siro Viêm họng; Siro Dưỡng âm bổ phế; Siro Ngân kiều; Hạnh tô; Vệ khí khang; Hoạt huyết Nhất Nhất; Viên nang Imboot; Xuyên tâm liên; Viên nang Nasagast – KG… Nguyên nhân trong danh mục này có nhiều sản phẩm thực phẩm chức năng, sản phẩm hỗ trợ điều trị không đúng tính năng và công dụng điều trị bệnh Covid-19.
Năm 2021, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội đã lấy 94 mẫu dược liệu và 85 mẫu vị thuốc tại 40 cơ sở (19 bệnh viện, 4 phòng chẩn trị y học cổ truyền và 17 công ty kinh doanh, sản xuất dược liệu, vị thuốc cổ truyền). Phát hiện 26/179 mẫu không đạt chất lượng (14,5%) trong đó: 7/26 mẫu không đạt về độ ẩm; 8/26 mẫu không đạt chất chiết; 8/26 mẫu không đạt mô tả; 8/26 mẫu không đạt chỉ tiêu định tính và 7/26 mẫu không đạt chỉ tiêu định lượng. Các dược liệu, vị thuốc không đạt gồm Đan sâm, Bạch chỉ, Trạch tả, Bạch hoa xà thiệt thảo, Tang ký sinh, Phòng phong, Thiên ma, Tục đoạn, Đảng sâm, Cốt toái bổ, Độc hoạt, Đỗ trọng…
Tiền mất, tật mang
Hằng ngày, tại các bệnh viện trên ca nước đều gặp những ca tai biến nguy hiểm tính mạng do dùng thuốc Đông y không rõ nguồn gốc. Tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, tình trạng ngộ độc thuốc Đông y, xảy ra rất nhiều, hầu như khi nào cũng có. Nhiều bệnh nhân nhập viện trong tình trạng viêm gan nặng, vàng mắt, vàng da, gan bị suy nhiều… Các bác sĩ đã cấp cứu, hồi sức và phải lọc máu tích cực… nhưng cũng có những bệnh nhân không qua khỏi.
Trong khi đó, Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM cũng tiếp nhận nhiều bệnh nhân mất hàng trăm triệu đồng chữa Đông y rồi phải nhập viện cấp cứu vì nhiễm độc kim loại nặng.
Viện Tim mạch Việt Nam cũng tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân tim mạch nhập viện trong tình trạng nguy kịch như vừa suy tim, vừa suy thận, thậm chí suy gan do nhiễm độc, nhiều trường hợp quá nặng đã tử vong. Điều tra bệnh sử thường cho thấy các bệnh nhân đã có một thời gian dài dùng thuốc bổ Đông y để nâng cao thể trạng…
Trung bình một tháng, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư tiếp nhận khoảng 20 bệnh nhân nhập viện vì tự ý sử dụng các loại thuốc Đông y, thuốc Nam không rõ nguồn gốc. Đa số bệnh nhân cho biết họ nghe theo quảng cáo bán thuốc gia truyền chữa dứt điểm tiểu đường, thoái hóa khớp, sỏi thận, giảm cân, sinh con trai… nên đã không ngần ngại mua về uống, chẳng ngờ lại gặp tai họa… Nhiều bệnh nhân đến khám ngay lập tức phải nhập viện điều trị vì men gan tăng, vàng da, vàng mắt và đặc biệt là có bệnh nhân suýt ngừng tim…
BS.TTND Nguyễn Xuân Hướng, nguyên Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam cho biết, dùng thuốc trong Đông y là cả một nghệ thuật, phải đúng người đúng bệnh. Bởi điều trị theo Đông y là phải tuân thủ theo âm dương ngũ hành và quy luận của tự nhiên. Cấu trúc âm dương của từng người khác nhau (cũng giống như cấu trúc gene ở mỗi người trong Tây y là khác nhau) nên thuốc phải được dùng cho từng người, phù hợp với âm dương của người đó. Hơn nữa, âm dương khác khiến khí huyết cũng khác, khi khí huyết khác giống như truyền máu phải đúng, truyền sai thì sẽ mất mạng. Cho nên lấy một bài thuốc dùng cho tất cả mọi người là một sai lầm, dễ dẫn tới tiền mất, tật mang.
Hơn nữa, theo quy luật của tự nhiên cùng bệnh đó nhưng mỗi mùa xuân, hạ, thu, đông lại có cách điều trị khác nhau. Hay ngay cả chuyện xem mạch của một con người cũng khác nhau trong cùng 1 ngày vì mạch thay đổi theo thời tiết: mạch buổi sáng khác, trưa khác, buổi chiều và tối khác chứ chưa nói đến chuyện mỗi mùa khác nhau. Bởi vậy, nghe theo quảng cáo mà bốc thuốc thì chắc chắn bệnh nhân chỉ gặp được lang vườn hoặc lang băm chứ không phải là thầy thuốc.
Một thầy thuốc Đông y chân chính là khi điều trị phải gặp mặt bệnh nhân, thực hiện các phương pháp vặn, vong, vấn, thiết… để tìm đúng bệnh mà chữa chứ không bao giờ chữa qua kiểu “thuốc ai dùng cũng được, ai uống cũng khỏi”. Tôi chưa bao giờ chữa bệnh cho ai mà không xem mạch mà ngay cả xem mạch cũng còn chưa chính xác. Bởi trong Đông y, triệu chứng một đằng còn bệnh một nẻo. Vì vậy, theo triệu chứng, nghe triệu chứng cắt thuốc là sai lầm, không khiến bệnh nhân chết thì cũng ngoắc ngoải…
Ngộ độc thuốc Nam đứng hàng thứ 5 trong các loại ngộ độc và hiện nay đang có chiều hướng gia tăng. Nguyên nhân của tình trạng này là do những thuốc Đông y được sử dụng từ lá cây, động vật… chủ yếu là dùng do truyền miệng và kinh nghiệm của một số thầy lang hành nghề không có giấy phép hoặc tự xưng là lương y gia truyền. Người dân thường nhẹ dạ, cả tin hoặc tự ý dùng thuốc…
